Valkuilen voor vertrouwenspersonen,
en hoe je ze voorkomt
Als vertrouwenspersoon ben je een luisterend oor, een klankbord en een begeleider voor een melder. Juist door die betrokken rol liggen valkuilen op de loer. Hoe voorkom je dat je te betrokken raakt of juist te veel afstand houdt? En hoe blijf je objectief, zonder je eigen oordelen of ervaringen mee te laten wegen? Hieronder lees je veelvoorkomende valkuilen en hoe je daar zodanig mee om kunt gaan, dat je professioneel en effectief in je rol blijft.
Veelvoorkomende valkuilen
- Professionele betrokkenheid: empathisch betrokken versus te veel afstand. De balans tussen beide is cruciaal. Ben je te betrokken, dan kun je het probleem van de melder persoonlijk gaan maken, of je emotioneel laten raken, wat je objectiviteit ondermijnt. Bovendien kan je gefrustreerd raken als de melder (toch) niet die vervolgstappen zet, die jij nodig acht. Anderzijds, als je te veel afstand houdt, voelt de melder zich mogelijk niet gehoord of gezien. Te zakelijk of feitelijk blijven kan ervoor zorgen dat iemand zich niet openstelt of zelfs afhaakt.
- Een eigen oordeel hebben. Iedereen heeft overtuigingen en ervaringen, maar als vertrouwenspersoon moet je neutraal blijven. Het gaat er niet om wat jij van de situatie vindt of wat jij in die situatie zou doen. Het gaat om de melder, zijn of haar verhaal en zijn of haar beleving. Kun je daar nieuwsgierig naar zijn, zonder oordeel?
- Te veel in je eigen hoofd zitten. Waar zit je aandacht? Ben je tijdens een gesprek echt aan het luisteren of ben je bezig met het bedenken van de volgende vraag of een oplossing? Optimaal luisteren is een kunst. Als vertrouwenspersoon moet je aanwezig zijn in het moment en de melder volledig de ruimte geven. De volgende vraag zit in het verhaal van de melder, niet in je hoofd.
- De redder willen zijn. Sommige vertrouwenspersonen voelen de neiging om problemen op te lossen voor de melder. Maar dat is niet de bedoeling. Jouw rol is niet die van hulpverlener, maar van begeleider. Helpen betekent niet overnemen, maar de ander in staat stellen zelf stappen te zetten.
- Te snel naar een oplossing willen. Als je denkt de oplossing al te weten, kun je geneigd zijn te snel te sturen. Maar de oplossing die jij ziet, hoeft niet de oplossing te zijn die bij de melder past. Vraag door en luister écht, zodat de melder zelf bepaalt wat hij of zij wil.
Hoe wapen je je tegen deze valkuilen?
- Wees je bewust van je rol. Wat is de taak van een vertrouwenspersoon, en wat niet? Besef dat je geen hulpverlener bent, maar iemand die begeleidt en adviseert.
- Maak verwachtingen duidelijk. Bespreek vooraf met de melder wat hij of zij van jou mag verwachten.
- Stel grenzen. Weet wat je wel en niet voor iemand kunt betekenen, en wees daar helder over. Weet wanneer je nee moet zeggen.
- Blijf inchecken bij jezelf. Vraag jezelf af of je nog steeds objectief bent of dat je te veel bezig bent met eigen emoties of ervaringen.
- Bewaak je objectiviteit. Wees je bewust van de mate waarin jij je betrokken voelt bij de melder en zijn of haar verhaal. Omgaan met het probleem van de ander, kan impact hebben op jezelf.
- Reflecteer na elk gesprek. Wat ging goed, en wat kan de volgende keer beter? Bespreek casussen met collega-vertrouwenspersonen.
- Oefen in doorvragen. Je krijgt een compleet beeld als je de context duidelijk hebt en hebt besproken wat de melder denkt, voelt en doet.
Door je bewust te zijn van deze valkuilen en actief te werken aan je professionaliteit, zorg je ervoor dat je jouw rol als vertrouwenspersoon optimaal vervult en daarmee de melder in zijn of haar kracht zet.
Wil je je verder ontwikkelen als vertrouwenspersoon? Voor vertrouwenspersonen die onze erkende Basisopleiding hebben afgerond, bieden we diverse bij- en nascholingen aan. Hiermee kunnen vertrouwenspersonen zich blijvend professionaliseren en ontwikkelen.
Volg de bijscholing Casuïstiek voor vertrouwenspersonen en oefen een dag lang met casuïstiek. Wil je je gespreksvaardigheden versterken? Dan is de bijscholing Gespreksvaardigheden ideaal om gesprekken met melders zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Daarnaast biedt de bijscholing Psychologische valkuilen inzicht in de psychologische processen die de rol van de vertrouwenspersoon kunnen beïnvloeden, en leer je hoe je hier op een professionele manier mee omgaat.
Onze site biedt een overzicht van alle bij- en nascholingen die we aanbieden.